Mescid-i Nebevi Hat Yazıları

hudiyaa

Mescid-i Nebevi Hat Yazıları

Osmanlı sarayında bir yarışma yapılır ve Mescid-i Nebevî’nin hattatı seçilir.
Kazasker Mustafa İzzet Efendi ekolünün önde gelen temsilcisi, hat sanatımızın değerli isimlerinden Abdullah Zühdî Efendi, ashâb-ı kirâmdan Temîm ed-Dârî (r.a.) Hazretlerinin sülâlesinden Nabluslu Abdülkâdir Efendi’nin oğludur. Şam’da dünyâya gelmiş olup doğum târihi bilinmemektedir. 1835 senesinde babası ile birlikte Şam’dan Kütahya’ya göç etti. Haklarında yardım ve gözetimde bulunulması için Serasker Hüsrev Paşa tâlimat verdi. Daha sonra İstanbul’a giderek oraya yerleşti.

hat 2

Sarayda yarışma

Önce Hz.Hâlid bin Zeyd Ebâ Eyyûb el-Ensârî (r.a.) türbedârı Eyüplü Râşid Efendi’den (vefât:1875), sonra Kazasker Mustafâ İzzet Efendi’den sülüs ve nesih hatlarını öğrendi. Bilâhare Nûr-i Osmânî mektebine ve Mühendishâne-i Berr-i Hümâyun’a yazı ve resim öğretmeni tâyin edildi.
Peygamber Şehri Medîne’deki Harem-i Şerîf-i Nebevî’de kutsal mekânlara yazılacak yazılar için zamanın pâdişahı o devir hattatlarından yazı örnekleri gönderilmesi için Bâb-ı Âli’ye tâlimat verdi. Hattatlar da gönderilecek yazıları hazırlamakta iken dostlarının teşviki ile Abdullah Zühdî Efendi de bir yazı hazırlar ve müsabakaya katılır. O günlerde Topkapı Sarayı’ndan gelen bir dâvet ile Sultan Abdülmecîd Hân’ın huzûruna kabul edilir. Hattat olan pâdişah Bâb-ı Âli’den gelen yazı örneklerini sıra ile dizdirir. Aralarından Abdullah Zühdî Efendi’nin yazısını seçerek: “Oğlum, bunu sen mi yazdın?” diye sorar. O da; “Kulunuz yazdım” der. Pâdişah “Allah feyzini arttırsın. Sana bu tarihten ölümüne kadar ayda 7500 kuruş maaş tahsis ettim. Artık Harem-i Şerîf’in yazılarını yazmak için seni görevlendirdim” der. O devrin hattatlarından Abdülfettâh Efendi’nin “Ben varken böyle bir Çocuk memur edilir mi?” dediği nakledilmektedir.
Mescid-i Nebevî’de İstanbul izleri Abdullah Zühdî Efendi’nin akran ve emsâlleri arasında, hüner ve bilgi yönünden gösterdiği üstünlükten dolayı kendisine 1858’de üçüncü rütbe “Mecîdî” nişanı verilir. Ancak 1 ve 2’yi aşarak birden 3. rütbeye lâyık görülmesi ne derece takdire şayan olduğunu ifâde eder. Artık kutsal görevine başlamak için Peygamber şehri Medîne-i Münevvere’ye gider.
Abdullah Zühdî Efendi Medîne’de kutsal vazifesine devam ederken Sultân Abdülazîz Han tahta geçer. İnşaatın durdurulması emredilince hattat, İstanbul’a döner. Bir süre sonra tekrar Medîne-i Münevvere’ye gider. İnşaat halkın aralarında topladığı paralarla tamamlanır. “Ölünceye kadar almak kaydı ile” verilecek olmasına rağmen maaşı da kesilince yeniden tahsisine Çâre aramak için İstanbul’a dönerse de başaramaz. Sonra Mısır’a gider. Hidiv İsmâil Paşa’dan ilgi görür ve kendisine “Mısır Hattatı” ünvânı verilir. Öğretim görevlisi kadrosunda iken Hidiv İsmâil Paşa tarafından 1867’de ikinci derece rütbesine yükseltilir. Câmilerin ve resmi dâirelerin yazılarını yazar. Okullarda yazı derslerine nezâret eder. Mısır banknotlarını da o yazar. Celî-Sülüs hatları ile yazılmış Çok değerli eserleri mevcuttur. 1879’da Mısır’ın Kâhire şehrinde vefât ederek İmâm-ı Şâfii Hazretleri Türbesinin yakınına defn edilir.

Kur’an Mısır’da okunmuş İstanbul’da yazılmıştır Abdullah Zühdî Efendi Çok değerli bir hattat idi. Hatların intizamında ve istiflerinde ustalık gösteren mükemmel bir üstad idi. Kara kalem resimde, Litografya ve fotoğrafta da usta idi. Hasib Paşa’ya bir Mushaf-ı Şerîf yazdı. Bir de En’âm-ı Şerîf yazdı. Bilâhare bu eseri Matbaa-i Osmâniyye’de basılmıştır.
Yedi sene Medîne-i Münevvere’de kalarak Çömezzâde Muhsin, Müzehhip Hacı Hüseyin ve Hacı Ahmed Efendilerin yardımları ile Mescid-i Nebevî’nin kubbe kasnağı ve duvarlarına kuşak hâlinde celî-sülüs âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfler, Efendimiz (s.a.v.) ile ilgili kasideler yazdı. Büyük bir bölümünün günümüze ulaştığı bu yazılar uzunluk ve kompozisyon mükemmelliği bakımından emsâlsizdir.
Medresetü’l-Hidîviyye’ye hat hocası oldu. Yazdığı bir Mushaf ve En’âm’dan başka celî sahasında Mısır müze ve câmilerinde sayısız yazıları vardır. Kâ’be-i Muazzama’nın örtüsünün yazıları ile Ümmü Abbas Sebili ve Rıfâî Câmii kitâbe yazıları onun elinden çıkmıştır.

hat 3 kıble duvarı

Mescid-i Nebevî’nin kıble duvarındaki hatlar

Mescid-i Nebevî’nin kıble duvarının iç kısmı, Selâm Kapısından itibaren “Selâmlama yolu”dur. Osmanlılar devrinde Mescid-i Nebevî’nin imârı, Mısır’ın fethinden sonra (1517) başlamış, hemen her Osmanlı sultanı döneminde ihyâ edilmiştir. Ancak son ve en büyük imâr, Sultân Abdülmecîd Han zamanında yapılmıştır. Mihrâb hâriç olmak üzere Kıble duvarının gerek inşâsı ve gerekse süslemeleri Sultân Abdülmecîd Han dönemine aittir.
Kıble duvarındaki hatlar, Selâm Kapısından başlar. Yeni açılan Baki Kapısına kadar devam eder. Görenleri âdeta büyüleyen bu hatlar dört sıra hâlinde oluşmaktadır. Yukarıdaki üç sırada muhtelif âyet-i kerîmeler ve sûreler yazılı olup, dördüncü sırada Hazret-i Peygamberin (s.a.v.) iki yüz bir ismi yüz bir pano içinde yer almakta ve  aralarında salavât-ı şerîfeler bulunmaktadır.

 

Share

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.